PILIHAN RAYA Umum ke-13 (PRU-13) telah melabuhkan tirai, namun sehingga kini masih kedengaran suara rakyat membicarakan tentang pilihan raya baik dari isu pengundi hantu, dakwat kekal dan keputusannya.

Sebagai salah seorang yang dilantik sebagai PEMERHATI pilihan raya ke-13, penulis melihat secara umumnya, sistem pilihan raya kita masih baik walaupun ada cacat-celanya, namun penambahbaikan itu jelas ada. Pengerusi Suruhanjaya Pilihan Raya (SPR) Tan Sri Abdul Aziz Mohd Yusof dalam satu kenyataan media pernah menyatakan kepada mereka yang tidak berpuas hati dengan keputusan PRU-13 boleh memohon semakan supaya pilihan raya boleh diadakan semula dengan mengemukakan petisyen selepas pewartaan keputusan oleh SPR dalam tempoh 21 hari.

Petisyen Pilihan Raya

Sebenarnya, petisyen pilihan raya termaktub di bawah Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954, Kaedah-Kaedah Petisyen Pilihan Raya 1954 yang membolehkan mana-mana pihak untuk mengemukakan rayuan atau bantahan kepada mahkamah pilihan raya sekiranya berlaku keraguan di dalam pilihan raya dan keputusannya.

Namun petisyen pilihan raya bukan bermaksud himpunan tanda tangan mana-mana pihak untuk membantah, tetapi ia adalah aduan/rayuan berdokumentasi (pliding) yg perlu dikemukakan kepada mahkamah pilihan raya melalui Mahkamah Tinggi Malaysia dan dalam petisyen tersebut perlulah mengandungi beberapa perkara penting, antaranya:

1. Hak individu yang mengemukakan petisyen beserta tarikh dan keputusan pilihan raya,kawasan pilihan raya dan lain-lain;

2. Keterangan, fakta dan alasan (berdasar bukti) ringkas petisyen tersebut, mengapa ia perlu disokong;

3. Permintaan/tuntutan petisyen;

4. Senarai bantahan undi (sekiranya dituntut oleh calon yang kalah);

5. Senarai bantahan lain/tuduh menuduh (sekiranya ada);

6. Pelantikan Peguam Bela (plider)

Wan Ahmad berkata, bagaimanapun tidak semua petisyen yang difail akan didengar kerana mahkamah akan menelitinya terlebih dahulu bagi memastikan ia memenuhi peruntukan yang ditetapkan.

Menurut beliau lagi petisyen pilihan raya tidak boleh difail sewenang-wenangnya hanya kerana pihak yang kalah tidak berpuas hati dengan keputusan pilihan raya.

Hakikatnya ramai tidak menyedari petisyen pilihan raya merupakan satu perkara besar kerana melibatkan orang yang kalah meminta mahkamah untuk membatalkan keputusan pilihan raya itu yang telah dibuat oleh rakyat.

Tambah Wan Ahmad, jika Mahkamah Tinggi membatalkan keputusan pilihan raya umum sesuatu kawasan, hakim perlu memberi notis kepada SPR dalam tempoh 14 hari bagi membolehkan proses persediaan mengadakan pilihan raya kecil dalam tempoh 60 hari.

Secara rumusannya berdasarkan kandungan tersebut dan tatacara kaedah petisyen pilihan raya, ia perlu dilakukan oleh individu/perkumpulan yg berautoriti dan terlibat secara langsung dengan proses pilihan raya yang dibantah tersebut, kerana ia melibatkan gerak kerja dan pengumpulan bukti yang tersusun dan kompleks.

Perlu kita ketahui, antara undang-undang yang disandarkan dalam petisyen pilihan raya termasuklah peruntukan-peruntukan di bawah Akta Kesalahan Pilihan Raya 1954, (Akta 5).

Pada kelazimannya, beberapa seksyen diguna termasuklah seksyen 35 dan seksyen 32.

Seksyen 35 memberi kuasa kepada mahkamah untuk membuat pengisytiharan bahawa pilihan raya terbabit tidak sah atau kemenangan sepatutnya berpihak kepada calon yang mengemukakan petisyen tersebut.

Sementara itu seksyen 32 antara lainnya memperuntukkan kemenangan calon dalam pilihan raya tersebut boleh diisytiharkan tidak sah bilamana adanya berlaku pemberian rasuah, ugutan atau perbuatan melanggar undang-undang berkaitan pilihan raya.

Mahkamah Persekutuan pada tahun 2005 iaitu dalam kes Datuk Ismail Bin Kamus lawan Pegawai Pengurus Pilihan Raya, Zainal Abidin Bin Azim telah mengesahkan pemakaian prinsip-prinsip yang dinyatakan di atas.

Kes ini melibatkan pertikaian di kawasan pilihan raya N17 Gombak Setia pada tahun 2004. Pilihan raya umum 2004 mencatatkan sejarah tersendiri bilamana waktu pengundian dilanjutkan hingga awal malam kerana berlaku kecelaruan berkaitan lokaliti pengundian.

Apa yang lebih penting, sidang tiga hakim Mahkamah Persekutuan dalam penghakimannya telah memberi dua petunjuk utama.

Pertamanya suatu perbuatan itu mestilah perbuatan salah sama ada rasuah, ugutan atau tindakan melanggari undang-undang pilihan raya.

Keduanya tindakan salah itu disebutkan “begitu sekali menjejaskan keputusan pilihan raya”.

Petisyen 2013

Sejarah telah mencatatkan iaitu sebanyak 29 petisyen pilihan raya difailkan selepas pilihan raya umum 2008 tetapi hanya satu yang berjaya.

Pada PRU-13, rakyat Malaysia telah dapat melihat rekod petisyen pilihan raya yang menghampiri jumlah 60 yang difailkan sebelum tarikh akhir pada 12 Jun lalu, sekali ganda dari yang dicatatkan pada tahun 2006.

Apa yang menarik, tindakan memfailkan petisyen yang biasanya hanya sinonim dengan pihak pembangkang, kali ini juga turut dikemukakan oleh Barisan Nasional (BN).

BN memfailkan 21 petisyen jelas membuktikan proses pilihan raya yang dikendali SPR adalah telus dan tidak memihak kepada mana-mana parti.

Bagi Pakatan Rakyat, 39 petisyen tersebut adalah membabitkan 25 kerusi parlimen manakala 14 kerusi dewan undangan negeri.

Bagi BN pula, 21 kawasan yang terlibat adalah masing-masing enam parlimen dan 15 undangan negeri.

Kenapa begitu banyak petisyen berlaku kali ini adalah kerana usaha terakhir, kedua-dua parti, Barisan Nasional dan Pakatan Rakyat berharap untuk mengubah keputusan PRU-13 melalui mahkamah.

Pakatan Rakyat ketinggalan 23 kerusi untuk membentuk kerajaan pusat manakala Barisan Nasional (BN) kekurangan 15 kerusi untuk mempunyai majoriti dua pertiga di Parlimen. (berdasarkan keputusan yang diwartakan iaitu BN - 133, DAP menang 38 kerusi, PKR 30 dan PAS 21).

Keputusan Petisyen 2013

Keputusan Mahkamah Pilihan Raya menolak satu demi satu petisyen kerana sebab teknikal yakni fakta kes tidak sempurna telah menyebabkan ketua pembangkang naik berang.

Penolakan petisyen pilihan raya yang dibuat mahkamah disifatkan oleh Datuk Seri Anwar Ibrahim sebagai keputusan yang sangat jelik dan mengaibkan nama institusi kehakiman negara.

Malah menurut ketua umum Parti Keadilan Rakyat (PKR) itu keputusan yang dibuat hakim berkenaan petisyen adalah sesuatu yang tidak boleh diterima akal.

Walaupun banyak lagi kes belum diputuskan namun ia memberi petunjuk jelas. Kata orang setakat nak cakap kosong siapa pun boleh cakap, namun apabila masuk mahkamah segala fakta dan bukti dakwaan harus tersusun rapi.

Nampaknya, setakat ini banyak masa mahkamah terbuang untuk melayan kes-kes yang dalam bahasa mahkamah 'tidak mematuhi kaedah petisyen'.

Kalau mengikut perkembangan setakat ini kalangan para peguam hebat pakatan pembangkang tidak dapat membina kes yang kuat untuk menyokong dakwaan mereka.

Hakikatnya jika pembangkang cuba mendakwa seperti yang disuarakan oleh Anwar Ibrahim kononnya mahkamah 'ikut arahan parti tertentu' tolak petisyen ia nyata terjawab bila ada petisyen yang dikemukakan oleh BN sendiri ditolak.

Pihak yang tidak berpuas hati dengan keputusan Mahkamah Tinggi berkaitan petisyen pilihan raya masih mempunyai ruang untuk merayu atau mencabar keputusan itu di Mahkamah Persekutuan.

Timbalan Pengerusi SPR, Datuk Wan Ahmad Wan Omar berkata, menurut Seksyen 36A Akta Kesalahan-Kesalahan Pilihan Raya 1954, rayuan hendaklah dikemukakan dalam tempoh 14 hari dari tarikh penghakiman Mahkamah Tinggi.

Situasi sedemikian pernah berlaku pada pilihan raya umum ke-12 yang menyaksikan Mahkamah Tinggi membatalkan kemenangan tanpa bertanding Presiden Parti Bersatu Rakyat Sabah, Tan Sri Joseph Kurup di kerusi Parlimen Pensiangan selepas PKR memfailkan petisyen bagi mencabar keputusan itu.

Bagaimanapun, Kurup mengemukakan rayuan terhadap keputusan itu dan Mahkamah Persekutuan mengekalkan kemenangannya.

Dalam lipatan sejarah telah membuktikan pada tahuan 2008, sebanyak 29 petisyen pilihan raya difailkan, tetapi daripada jumlah itu, hanya satu yang berjaya.

Kes ini melibatkan kerusi negeri Sanglang di Perlis, apabila Mahkamah Persekutuan mengisytiharkan calon PAS, Hashim Jasin sebagai pemenang mutlak bagi kerusi itu.

Kesimpulan

Setiap perkara ada peraturannya sendiri. Kalau nak bermain bola sepak sekalipun ada peraturannya yang perlu dipatuhi seperti perlu memakai sepatu khusus, ada “shin guard” ada jersi, kuku tidak panjang dan tiada barang kemas di pakai.

Sehebat mana pun seorang pemain itu pasti tidak dibenarkan bermain kalau tidak mengikut peraturan. Begitu juga dengan mahkamah pilihan raya, peraturan untuk melakukan petisyen sudah termaktub, jika mana-mana pihak gagal mengikuti saranan perturan tersebut, perlukah disalahkan hakim?