HAMPIR saban hari kita membaca pelbagai kes yang dipetik sumbernya dari mahkamah. Kadang-kala, kes yang difailkan sangat menarik untuk diikuti apatah lagi jika ia melibatkan orang kenamaan, personaliti terkenal atau syarikat gergasi.

Kes saman menyaman yang membabitkan jumlah tuntutan puluhan atau ratusan juta ringgit juga semakin meningkat sejak kebelakangan ini.

Antara yang sering difailkan ialah kes saman fitnah atau 'defamation suit'. Undang-undang berkaitan 'defamation' di Malaysia banyak dipengaruhi oleh 'English Common Law' tetapi telah disesuaikan dengan suasana di sini.

Prinsip asas undang-undang ini ialah untuk melindungi nama baik, maruah serta reputasi seseorang individu atau sesebuah organisasi.

Terdapat dua jenis fitnah iaitu yang bersifat kekal dan jelas seperti penerbitan tulisan, e-mail atau foto yang diubahsuai.

Seksyen 3, Defamation Act 1957 juga menakrifkan penyiaran kenyataan melalui radio juga dianggap satu penerbitan yang kekal. Oleh yang demikian, tindakan undang-undang boleh diambil jika terdapat siaran komunikasi yang berunsur fitnah yang menjejaskan reputasi seseorang atau sesebuah organisasi.

Satu lagi bentuk fitnah berlaku dalam bentuk sementara. Ia mungkin dilakukan melalui ucapan lisan di depan beberapa orang. Pihak yang berasakan dirinya difitnah perlu membuktikan di mahkamah bahawa maruah dan reputasinya telah rosak akibat kata-kata yang diucapkan itu.

'Kerosakan' reputasi itu mestilah berkaitan dengan kerugian yang boleh diukur dari sudut kewangan. Makna kata, kehilangan tali persahabatan akibat perbuatan fitnah tidak boleh dianggap sebagai kerosakan reputasi kerana ia tidak boleh diukur dari sudut kewangan.

Sebaliknya, kehilangan punca pendapatan ataupun peluang menjalankan perniagaan boleh diukur dari sudut kewangan dan boleh dianggap sebagai kerosakan reputasi.

Tindakan saman malu wajar diambil jika terdapat apa-apa penerbitan tulisan yang menjurus kepada usaha merendah-rendahkan reputasi satu pihak yang lain.

Dengan kata lain, akibat penerbitan berita, rencana atau makalah yang bersifat demikian, mangsa menjadi sasaran keaiban dan kemungkinan dijauhi masyarakat.

Bagi syarikat pula, sebarang penerbitan berunsur fitnah boleh menjejaskan nama baik, persepsi umum, keyakinan pelabur dan potensi pendapatan masa depan.

Sebagai contoh, untuk mengatakan En Samdol berhutang RM10 dengan bank tidaklah boleh dianggap memalukan kerana hampir setiap daripada kita ada membuat pinjaman dengan pihak bank.

Tetapi, menuduh seorang ahli perniagaan atau sebuah syarikat telah jatuh muflis atau 'bankrupt' adalah perbuatan yang salah dan boleh dikenakan tindakan saman.

Contoh lain ialah menerbitkan artikel bahawa seseorang artis itu sebagai 'jahat' dan sering menipu orang. Sudah tentulah reputasi artis itu akan tercemar yang menyebabkan para produser atau promoter menjauhi diri daripadanya.

Lebih dari itu, para peminat juga hilang hormat kepadanya dan seterusnya menjejaskan periuk nasi artis berkenaan.

Golongan profesional seperti peguam, doktor, akauntan dan sebagainya juga turut tidak terlepas daripada menjadi mangsa fitnah.

Tohmahan seperti peguam itu tidak amanah, doktor itu cuai atau akauntan itu kaki manipulasi akan meremukkan kredibiliti seseorang profesional. Akibatnya, para klien atau pelanggan enggan mempercayai dan meneruskan khidmat profesional mereka.

Benar sekali kata pepatah orang dulu-dulu, 'kerana pulut santan binasa, kerana mulut badan binasa'. Malah, dosa memfitnah juga dikatakan lebih besar daripada membunuh!

Apa yang lebih membinasakan ialah apabila fitnah itu bukan sahaja dihambur melalui lidah, tetapi turut dicetak di makalah-makalah, malah turut dimuatnaik ke laman web yang boleh dibaca oleh jutaan manusia di serata dunia.

Bayangkan betapa azab dan deritanya mangsa fitnah yang memberi kesan kemurungan yang amat dahsyat, sehingga ada yang malu untuk keluar rumah dan berhadapan dengan masyarakat.

Begitu juga dengan mana-mana syarikat yang difitnah, sudah tentulah mengakibatkan nama pengurusan tertinggi terjejas serta menyebabkan moral kakitangan berada di tahap yang paling bawah.

Jika nama tidak dibersihkan, gelaplah masa depan mangsa fitnah. Justeru, mahkamah lah tempatnya yang paling tepat untuk mendapatkan kebenaran dan mengheret si tukang fitnah ke muka pengadilan.

Jumlah saman yang tinggi bertujuan memberi pengajaran kepada pelaku jahat berkenaan dan sebagai teladan kepada masyarakat supaya tidak sewenang-wenang memfitnah tanpa sebarang bukti.

Jadi, apa tunggu lagi. Jika ada sesiapa yang memfitnah anda atau syarikat anda, janganlah berpeluk tubuh atau mengunci diri di dalam rumah. Carilah peguam yang boleh mengembalikan maruah anda !

KHAIRUL ANWAR RAHMAT merupakan seorang Peguam Sivil Mahkamah Tinggi Malaya dan Peguam Syarie Mahkamah Tinggi Syariah. Segala maklumbalas boleh dikemukakan melalui krulco@yahoo.com